లక్ష్మణుడు యోగి, భరతుడు ముని: ఇద్దరూ రామభక్తులే

• గోదా గోవింద గీతం 12

నిజమైన సంపద భగవత్ సేవా సంపద. ఆ సంపద అధికంగా కలిగిన గోపికను వెంట తీసుకుని వెళితే శ్రీకృష్ణుడు వెంటనే ప్రసన్నుడవుతాడని గోద మేలుకొలుపుతున్నారు. నిన్న 11 పాశురంలో గోప బాలిక ఇంట్లో వారు నిత్య కర్మలు చేసినా అవి శ్రీకృష్ణుడి కోసమే, ఈ రోజు గోపబాలిక ఇంట్లో వారు నిత్య కర్మలు వదిలినా అవీ శ్రీకృష్ణుడి కోసమే’’ అని భావించేవారు. కాదు భరతుని వలె దైనందిన పనులు, రాజ్య పాలన చేస్తూనే రామధ్యానంలో ఉండిపోవడం మరొక విధానం. లక్ష్మణుడు యోగి అని భరతుడు ముని. భగవానుని కైంకర్యమే తప్ప నిత్య కర్మలు చేయనవసరం లేదని భావించే కృష్ణ సేవకుని చెల్లెలిని నిద్రలేపుతున్నారు. నచ్చెల్వంతంగాయ్ అంటే శ్రీరామమిశ్రాయనమః అని గురుపరంపరలోని వాక్యాన్ని ఈ పాశురంలో ప్రస్తావించారు. ఎవరూ అడగకుండానే అన్నీ ఇచ్చే ఉదారులు కరుణామయుల గురించి వివరించారు.

కనైత్త్-ఇళంకత్తెరుమై కన్ఱుక్కిరంగి
నినైత్తు ములై వళియే నిన్ఱు పాల్ శోర
ననైత్త్-ఇల్లం శేఱాక్కుం నచ్చెల్వన్ తంగాయ్
పనిత్తలై వీళ నిన్ వాశల్ కడై పత్తి
శినత్తినాల్ తెన్ ఇలంగై క్కోమానై చ్చెత్త
మనత్తుక్కినియానై ప్పాడవుం నీ వాయ్ తిఱవాయ్
ఇనిత్తాన్ ఎరుందిరాయ్ ఈదెన్న పేర్ ఉఱక్కమ్
అనైత్తిల్లత్తారుం అఱింద్-ఏలోర్ ఎంబావాయ్

కనైత్తు= (పాలుపితికే వారు లేకపోవడం వల్ల) అరచి, ఇళం కన్ఱు ఎరుమై=లేగదూడలనుగల ఎనుములు, కన్ఱుక్కు ఇఱంగి= లేగలపైజాలిగొని, నినైత్తు = దూడ తనపొదుగులో మూతిపెట్టినట్టు తలచి, పాల్ శోర= పాలుకార్చుచుండగా, ఇల్లమ్ ననైత్తు= ఇల్లంతా తడిసి, శేఱు ఆక్కుమ్ = బురదఅవుతున్నట్టున్న, నర్ చెల్వన్= శ్రీకృష్ణకైంకర్యముచేత గొప్ప ఐశ్వర్యముకలిగిన వ్యక్తియొక్క, తంగాయ్=చెల్లెలా, ;పని తలైవీఝ= మా తలలపై మంచు పడుతుండగా, నిన్ వాశల్ కడైపట్రి = నీ ఇంటి గుమ్మాన్ని పట్టుకుని, తెన్ ఇలంగైకోమానై= సిరిసంపదలతో విరాజిల్లే లంకకు రాజైన రావణాసురుని, శినత్తినాల్ చ్చెట్ర= శ్రీదేవినుంచి ఎడబాటుచేసినాడన్న కోపంతో చంపిన, మనత్తుక్కు ఇనియాయై= మనసుకు హాయికలగించే (మనోహరుడైన) శ్రీరామచంద్రుని, ప్పాడవుమ్= మేము స్తుతించినప్పడికీ, నీవాయ్ తిఱవాయ్=నీనోరు తెరిచి మాట్లాడడం లేదే, ఇనిత్తాన్= ఇకనైనా, ఎఝుందిరాయ్= మేలుకో, ఈదు ఎన్న పేరురక్కమ్ = ఇదేమి పెద్ద నిద్ర, అనైత్తు ఇల్లత్తారుమ్= గోకులం ఇళ్లలో ఉన్నవారందరికీ, అఱిందు = నీ గాఢనిద్రగురించి తెలిసిపోయింది.

Also Read : దర్శనంతో గోపికలనూ స్పర్శనంతో గోవులనూ అలరించే మేఘవర్ణుడు

తెలుగుసేత

బొమ్మకంటి శ్రీనివాసాచార్యుల వారి తెనుగు సేత సిరినోము

అరచుచు లేదూండ్లకై వాని తలపున

            నెనుముల పొదుగు చేపునకు వచ్చి

క్షీరముల్ ధారలై కారగా గృహ మెల్ల

బురదబురదయైన పరమభాగ్య

శాలి చెల్లెల: మంచు ఝడుల తడియుచు నీ

            గడప పట్టుక నిల్చి కన్నెలెల్ల

పత్నిని తన్నెడబాపిన లంకేశ్వ

            రుని పీచమడచు పౌరుషమువాని

తలపనింపౌ చరిత్రము వాని రాము నెం

            తగ పాడినను వచ్చి తలుపు తీయ

వింత పల్కాడవి దేమి నిద్దుర తల్లి:

            వాడవారెల్ల మాగోడు వినియె:

దూడలున్న ఆవులూ గేదెలవి. పాలు ఇవ్వడానికి సిద్ధంగా ఉన్నా పాలుపితికేవారు లేరు. అన్నగారు తన పని వదిలేసి పూర్తిగాశ్రీ కృష్ణ సేవలో పడ్డారు, ఆయన చెల్లెలని వెంట తీసుకుపోయే ప్రయత్నంలో ఉన్నారు గోద.  ఆవులు గేదెలు అరుస్తూ, తమ లేగలు మూతిపెట్టి తాగుచున్నట్టు భావించి పొదుగులుద్వారాఎడతెగకుండా పాలు స్రవిస్తుండడం వల్ల ఇల్లంతా బురదైపోయేంతగా శ్రీకృష్ణకైంకర్యరూపమైన గొప్ప సంపద కలిగిన వారి చెల్లెలా, మాతలల మీద మంచుకురుస్తున్నా మీ గుమ్మం ముందు నిలబడి ఉన్నాం. పాల బురదలో కాలుపెట్టకుండా గుమ్మం పట్టుకుని వేలాడుతున్నాం.  సీతాదేవిని తననుంచి విడదీశాడన్న కోపంతో సంపన్మయమైన లంకాధిపతి రావణుడిని చంపిన వాడూ, మనసుకు హాయికూర్చువాడూ అయిన శ్రీరాముని మేము స్తుతిస్తున్నప్పడికీ నీవు నోరు తెరవడం లేదే. ఇకనైనా లేవమ్మా, ఇదేమి గాఢనిద్ర, ఊరు ఊరంతా నీనిద్రగురించి తెలిసిపోయింది.

ఆవులకూ గేదెలకూ ఉన్న దయాభావం నీకు మాయందులేదే. ఆశ్రితుల విషయంలో భగవంతుడు ఈ ఆవుల వలె పరితపిస్తుంటాడట. మేఘాలు తెరపి ఇస్తూ కురుస్తాయి, కాని ఈ గేదెలు ఎడతెరిపి లేకుండా పాలు కురుస్తున్నాయి. నీ ఇంట్లో గేదెలు దూడలను తలచుకుని పాలిస్తున్నాయే, నీ కోసం మేము వచ్చినా నీవు ఓ మాటైనా పలకడం లేదే.
లక్ష్మణుడు అన్న కార్యంలో నిమగ్నమై ఉండి అగ్ని కార్యం (అంటే నిత్య సంధ్యావందనాది కర్మలు) మరిచినట్టు, యాదవులు శ్రీకృష్ణకైంకర్యంలో పడి విద్యుక్తధర్మమైన పాలుపితికే పని వదిలేసారట. భగవంతుడి మీదా ప్రేమతో అతన్ని విడిచి ఉండలేక స్వధర్మాన్ని మరిచిపోతే దోషమే కాదు. అదీ భగవద్భక్తియే.

Also Read : శ్రీకృష్ణానుభవమే స్నానం, ధ్యానం, నిద్ర

లక్ష్మణుడు – భరతుడూ

ఈ అంశాన్ని త్రిదండి శ్రీమన్నారాయణ రామానుజ చిన్న జీయర్ స్వామి ఈ విధంగా వివరించారు: ‘‘ఈ గోప బాలిక సోదరుడికి శ్రీకృష్ణుడంటే అమితమైన ప్రేమ, అందుకే తన నిత్య కార్యక్రమాలను, కర్మలను వదిలివేసి నిరంతరం  కృష్ణుని సేవలేచేసేవాడు. ఆయన వెంటే ఉండేవాడు. లక్ష్మణుడు రాముణ్ణి విడిచి ఉండనని రాముడు వద్దన్నా ఆయన వెంట అడవులకు వచ్చాడు, తనురాముని సేవలోనే నిరంతరం నిమగ్నమై ఉండేవాడు. తనకోసం ఏ బాధ్యతలను (నిత్య కర్మలు) చేసేవాడు కాదు.  భరతుడి విధానం వేరు. అతనికీ రాముడంటే అమితమైన ప్రేమే. ముందు అయోధ్యకు రావాలని పట్టుబట్టాడు. రాముడు మాట తప్పడనీ రాజ్యం స్వీకరించడని ముందే తెలుసు. అందుకే పాదుకలతో వస్తాడు. అన్న పాదముద్రలు పడిన పాదుకలతో రాజ్యం చేయాలని కూడా ప్రత్యామ్నాయ మార్గంగా నిర్ణయించుకుని వస్తాడు. రాముని ఆజ్ఞతో నంది గ్రామలో ఉంటూనే రాజ్య పాలన చేసాడు, తన బాధ్యతలను నిత్య కర్మలను పాటించేవాడు. భరతుడు నిత్య కర్మానుష్టానం చేస్తూ రాముని సేవించేవాడు.  లక్ష్మణుడు నిత్య కర్మలను మాని రామ కార్యాలలో నిమగ్నమయ్యేది రాముడి కోసమే. ఇద్దరూ పరమభక్తులు.

నఱ్ చెల్వన్ తంగాయ్ = తన ఐశ్వర్యమంతా పాల వలె నేలపాలవుతున్నా, శ్రీ కృష్ణ కైంకర్యమే అక్షయమైన సంపద అని భావిస్తున్న భాగవతోత్తముని చెల్లెలు ఈమె. విభీషణుడు శ్రీరాముని సేవించినపుడు అతని చెల్లెలు త్రిజట సీతకు సేవ చేసింది. నీసోదరుడు శ్రీకృష్ణ సేవచేస్తున్నప్పుడు నీవు కూడా శ్రీకృష్ణునే నమ్ముకున్న మాకు సేవచేయడం సహజధర్మం కదా అంటున్నారు బయట గుమ్మం పట్టుకుని వేచిఉన్న గోపికలు.

Also Read : జీవుడు ఆధేయం పరమాత్మ ఆధారం

పనిత్తలై వీఝై నిన్ వాశల్ కడైపట్రి = కింద పాలప్రవాహం పారుతున్నది.మధ్యలో మా ప్రేమ కూడా ఉరకలెత్తుతూ ప్రవహిస్తున్నది. అందులో చిక్కుకు పోయి మీ వాకిలి కంబాన్ని పట్టుకుని నిలబడి ఉన్నాం. మా దీనావస్థ కాస్త గమనించు అంటున్నా ఇంకాస్సేపు చూద్దాం అనుకుని గోపిక మౌనంగా పడుకునే ఉందట.

శినత్తినాల్ తెన్నిలంగైయక్కోమానైచ్చెట్ర= దక్షిణాన ఉన్న లంకాధిపతి రావణుడిపైన కోపంతో సంహరించాడు. అనిద్రసస్సతతం రామః సీతలేని రాముడు నిద్రాహారాలు వదిలేసాడు. అంతటి కరుణాసాగరుడైన రాముని కీర్తిస్తే లోనున్న గోపిక దయతలిచి మాట్లాడుతుందనుకున్నారు. తనకు బాణం గుచ్చుకున్నా రాముడు బాధపడలేదు. కాని ఆంజనేయుడికి బాణం తగిలితే మహాక్రోధవివశుడైనాడు. తనకు అపకారం చేస్తే శ్రమపడి కోపం తెచ్చుకోవాలట కాని తన వారికి అపచారం చేస్తే కోపం దానంతట అదే వస్తుందట. దండకారణ్యలో రుషులకు, సీతకు, జటాయువుకు, విభీషణుడికి ఆంజనేయుడికి రావణుడు హాని చేసి రాముడి కోపాగ్నికి గురైనాడు. అయినా సరే రావణుడిని ఒక్కబాణంతో చంపకుండా అతని సైన్యాన్ని సంహరించి, బంధువులను హరించి, రథాన్ని కూల్చి, ఆయుధాలను ధ్వంసంచేసి, చేష్టలుడిగి నిలిచిన రావణుడికి మరో అవకాశం ఇచ్చి ‘‘నేడుపోయి రేపురా’’ అని పంపించిన కరుణా సముద్రుడు రాముడు.

నీ మనసు కరగడం లేదే

మనత్తుక్కినియానై ప్పాడవుమ్ నీవాయ్ తిరవాయ్= రాముడు మనోభిరాముడు, మనసుకు మలయమారుతం వలె తాకుతాడు, వెన్నెల వలె చల్లగా ఉంటాడు. చందనం వలె చల్లని సువాసనలు వెదజల్లుతాడు. ఆ మనోహరుడిని కీర్తించినా నీమనసు కరగడం లేదే, నోరు తెరవడం లేదే.

ఈదెన్ పేరుఱక్కమ్ అనైత్తు ఇల్లత్తారుమ్ అఱిందు= విష్ణువు లోకం కోసం చింతాక్రాంతుడై యోగనిద్రలో ఉంటాడు. సంసారులు తమో గుణంతో నిద్రాదేవికి వశులైపోతారు. నీ నిద్ర ఈ రెండురకాలలోలేదు. నీది విలక్షణమైన నిద్ర. భగవదనుభవమనే పరమానందంలో లీనమైన చేతనుడున్నదశలోనీవున్నావు. భక్తుల దీనాలాపాలు విన్న వంటనే భగవంతుడు పరుగెత్తుతాడు కదా.. ఆయనతో కలిసిమెలిసి తిరిగే నీవే మేమంతా వచ్చి పిలుస్తున్నా గాఢ నిద్రలో ఉంటావా? నీ ఏకాంత అనుభవ రహస్యం గోకులమంతా తెలిసి పోయింది. పోనీ గోపికలంతా కలిసి నీ ఇంటికి రావాలనుకున్నావా, అదే జరిగింది కదా. నిన్ను పిలవడానికి ఇదిగో ఊళ్లో వాళ్లందరం వచ్చాం, అంటున్నారు గోపికలు.
మేమంతా అహంకార దోషాలను వదిలించుకుని వచ్చాం. అయినా నీవు నిద్ర మేల్కొనడం లేదు. పోనీ శ్రీమహావిష్ణువు యోగనిద్రవంటి నిద్రలో ఉన్నావా, అట్లా అయిన మా దీనుల పిలుపు విని ఆ విష్ణువు వలె లేవాలి కదా రావాలి కదా అని భగవంతుడిని మొరబెట్టుకుంటున్నారని దేవనాథన్ గారు తమ తిరుప్పావై గ్రంధంలో విశ్లేషించారు.

కందాడై రామానుజాచార్య ఈ పాశురార్థాన్ని ఈ విధంగా చక్కగా విడమరిచి చెప్పారు. ‘‘గేదె అంటే మహిషి, లక్ష్మీదేవికి మహిషి అని కూడా ఒక పేరు. ఆమె పురుషాకారానికి మూలము. (అంటే భక్తులకు సాయం చేయమని అమ్మవారు భగవంతుడికి సర్ది చెప్పడం. ఆచార్యులకు కూడా పురుషాకారం ఉంటుంది. దూడలంటే శిష్యులు. శిష్యులపైదయతలచి గురువులు చేసే జ్ఞానోపదేశమే పాలు కారడం. భగవద్దాస్యమే సంపద. ద్వారమంటే తిరుమంత్రం. పై కమ్మి అంటే నమః అనే మాట. భగవద్భాగవత సేవలో కలిగే ఆనందం నాది కాదు అనుకోవడమే పై కమ్మిని పట్టుకొనడం’’.

శ్రీరామమిశ్రాయనమ:

లంక అంటే శరీరం. దక్షిణ దిక్కు మృత్యు స్థానం. రావణుడు మనసు. ఆ మనసును నిగ్రహించేది ఆచార్యోపదేశము. ఆచార్యా మౌనము దాల్చరాదు, జ్ఞాన బోధ చేయండి అని కోరుతున్నారు. ఈ పాశురంలో పోయ్ గయాళ్వారులను మేల్కొలుపుతున్నారు. తంగాయ్ అంటే లక్ష్మీ అమ్మవారు. ఆమె పద్మంనుంచి పుట్టిన తల్లి. పోయ్ గై ఆళ్వార్ కూడా తామర పూవునుంచి పుట్టారు. కనుక తంగా అంటే ఈయనను కూడా సంబోధించినట్టు. దూడల వలె అమాయకులైన అజ్ఞులకు మొదలియాళ్వాన్ సాయించిన తనియద్వారా జ్ఞానబోధ చేశారు.

నచ్చెల్వంతంగాయ్ అంటే శ్రీరామమిశ్రాయనమః అని గురుపరంపరలోని వాక్యానికి సరిపోతుంది. ననైత్తిల్లం శేరార్కుం నచ్చెల్వం ఇల్లంతా బురదైపోయిందని, ఆ బురదలోనే ఇంటివారు మునిగారనీ అదే వారి సంపదగా భావించారని ఇందులోభావన. శ్రీరామమిశ్రులకు తన ఆచార్యులంటే అమిత భక్తి. ఆచార్యుల కూతురు బురదలో కాలుపెట్టడానికి సంకోచిస్తుంటే తాను ఆ బురదలో పరుండి ఆమెతనను తొక్కి బురదదాటాలని చెప్పారు.  ఆచార్యునికి అనువుగా ఉండాలనే నిష్ఠయే మంచి సంపద. శ్రీరామ మిశ్రులకు రామ కథ అంటే చాలా ఇష్టమట. అందుకే ఈ పాశురంలో లంకాధిపతి రావణరాజును జయించిన రాముడి కథను ఆండాళ్ వివరించారు.

స్థితప్రజ్ఞ

భగవద్గీత రెండో ఆధ్యాయంలో మనకు భగవంతునికి మధ్య వర్తిగా ఉండే దివ్య జ్ఞానం కల మహనీయుడు ఉండే రీతిని, జ్ఞాన దశని నాలుగు స్థితులుగా వర్ణించారు. నాలుగవ స్థితి కి చేరిన వ్యక్తిని స్థితప్రజ్ఞుడు అంటారు. వాడి చుట్టూ ఎన్నోరకాల వస్తువులూ, ఆకర్షణలు ఉన్నా అవేవీ ఏకాగ్రతను పాడు చేయలేవు.

ఆత్మన్యేవ ఆత్మనాతుష్ట: స్తిత ప్రజ్ఞ: తదోచ్యతే
ప్రజా:తి యదా కామాన్ సర్వాన్ మనో గతాన్

ఆ జీవికి ఏ కోరికలూ ఉండవు.  మనస్సులో కూడా. ఆన్ని వస్తువులను చూస్తూనే ఉంటాడు, కాని అవి తనకు  ఆనందాన్ని కల్గించేవి అని ఎప్పుడూ అనుకోడు. మరి ఆ స్థితి ఏ విదంగా వస్తుంది అంటే పరమాత్ముడు ఈ విధంగా వివరించాడు.

దుఃఖేషు అనుద్విజ్ఞమనాః సుఖేషు విగతస్పృహః
వీత రాగ భయ క్రోధః స్తితధీః మునిరుచ్యతే

దుఃఖంలో బాధపడక, సుఖంలో స్పృహ కోల్పోకుండా రాగాన్ని భయాన్ని కోపాన్ని వదిలేసి నిలకడగా స్థిరంగా ఉంటాడు. ఈ దశలో జీవికి తన చుట్టూ ఉండే వస్తువుల గురించి తెలిసినా మనస్సు వాటియందు నిమగ్నం కాకుండా సాధన చేస్తాడు. దీన్ని రెండో స్థితి అంటారు. ఈ సాధన కొనసాగితే మనస్సు స్థిరపడుతుంది. అంతరాంతరాలలో ఉండే పరమాత్మ విషయమే ఆనంద దాయకంగా ఉంటుంది. ఈ నాటి గోపిక రెండో స్థాయికి చేరిన సాధకురాలు అని ఆండాళ్ సంభావించారు.