డా. యం. సురేష్ బాబు, అధ్యక్షులు, ప్రజాసైన్స్ వేదిక
ఆర్థికాభివృద్ధి కంటే సంతోషం-ప్రేరిత అభివృద్ధికి ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలనే ఆలోచన భూటాన్ రాజ్యం ప్రవేశపెట్టిన స్థూల జాతీయ ఆనందం భావనతో సమలేఖనం చేయబడింది. గ్రాస్ నేషనల్ హ్యాపినెస్ ఫ్రేమ్‌వర్క్ సంపూర్ణ శ్రేయస్సు ప్రాముఖ్యతను నొక్కి చెబుతుంది, కేవలం ఆర్థిక అంశాలు కాకుండా సామాజిక, పర్యావరణ సాంస్కృతిక కోణాలను కూడా పరిగణనలోకి తీసుకుంటుంది. ఆనందం-ప్రేరిత అభివృద్ధి నమూనా కోసం కేవలం ఆర్థిక వృద్ధిపై దృష్టి సారించడం వల్ల మెరుగైన శ్రేయస్సు జీవిత సంతృప్తికి దారితీయకపోవచ్చని మేధావుల అభిప్రాయం. ఆనందం-ప్రేరిత అభివృద్ధి నమూనా, ఆరోగ్యం, విద్య, జీవన నాణ్యత వంటి అంశాలపై దృష్టి సారిస్తూ పౌరుల శ్రేయస్సును కేంద్రంగా ఉంచుతుంది. వ్యక్తులు, సంఘాల జీవితాలను మెరుగుపరచడమే అభివృద్ధి అంతిమ లక్ష్యం అని ఈ విధానం గుర్తిస్తుంది. తలసరి జిడిపి వంటి ఆర్థిక అభివృద్ధి చర్యలు ప్రజల జీవన నాణ్యత పూర్తి చిత్రాన్ని చూపించలేవు. సంతోషం-ఆధారిత నమూనా మానసిక ఆరోగ్యం, పని-జీవిత సమతుల్యత, సామాజిక సంబంధాల వంటి అంశాలను పరిగణిస్తుంది, ఇది శ్రేయస్సు యొక్క మరింత సమగ్రమైన అంచనాను అందిస్తుంది. ఆనందం శ్రేయస్సును నొక్కి చెప్పడం బలమైన సామాజిక సంబంధాలు సమాజ బంధాల అభివృద్ధికి దోహదపడుతుంది.
Also read: అంధ విశ్వాసాలను తూర్పారబట్టిన విశ్వమానవుడు యోగి వేమన
సామరస్య సమాజం
సామరస్య సమాజానికి సామాజిక ఐక్యత చాలా ముఖ్యమైనది, విద్య, ఆరోగ్య సంరక్షణ నేరాల రేటుతో సహా అభివృద్ధి యొక్క వివిధ అంశాలను సానుకూలంగా ప్రభావితం చేస్తుంది.
ఆనందంపై దృష్టి తరచుగా స్థిరమైన అభివృద్ధి పద్ధతులతో సమలేఖనం అవుతుంది. పర్యావరణ సామాజిక కారకాలను పరిగణనలోకి తీసుకోవడం ద్వారా, ఈ నమూనా ఆర్థిక కార్యకలాపాల యొక్క దీర్ఘకాలిక పరిణామాలను పరిగణనలోకి తీసుకునే వృద్ధికి మరింత సమతుల్య స్థిరమైన విధానాన్ని ప్రోత్సహిస్తుంది. జిడిపి వంటి ఆర్థిక సూచికలు దేశ పురోగతి పరిమాణాత్మక కొలతను అందిస్తే, సంతోషం కొలమానాలు గుణాత్మక దృక్పథాన్ని అందిస్తాయి. ఆనందాన్ని కొలవడం అనేది ప్రజల జీవితాలను మెరుగుపరచడంలో విధానాలు, చొరవల ప్రభావం గురించి అంతర్దృష్టులను అందిస్తుంది. ఆనందాన్ని నిర్వచించడం కొలవడం సంక్లిష్టమైనది, సాంస్కృతిక వైవిధ్యాలు శ్రేయస్సు అవగాహనను ప్రభావితం చేయవచ్చు. అదనంగా, ఆర్థిక వృద్ధి అభివృద్ధి ఇతర కోణాల మధ్య సమతుల్యతను సాధించడం చాలా అవసరం. ఆర్థికాభివృద్ధి కీలకమైనప్పటికీ, సంతోషం-ప్రేరిత అభివృద్ధి నమూనా సమగ్రపరచడం భారతదేశంలో శ్రేయస్సు పురోగతిని పెంపొందించడానికి మరింత సమగ్రమైన ప్రజల-కేంద్రీకృత విధానాన్ని అందిస్తుంది. వికసిత భారత్ 2047 నాటికి భారత దేశాన్ని అభివృద్ధి చెందిన దేశంగా మార్చే లక్ష్యం, స్వతంత్రం యొక్క 100వ సంవత్సరం ప్రతిష్టాత్మకమైన ఉత్తేజకరమైన చొరవ. ఆర్థికాభివృద్ధికి ప్రాధాన్యత ఇవ్వడం అభివృద్ధి నమూనాల యూరో-కేంద్రీకృత స్వభావం గురించి చర్చ. భారతీయ జనాభా యొక్క విభిన్న అవసరాలు ఆకాంక్షలను పరిగణనలోకి తీసుకుని అభివృద్ధికి మరింత సమగ్రమైన సందర్భోచిత-నిర్దిష్ట విధానాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకోవడం చాలా కీలకం.
Also read: కరువు నివారణకు సమగ్ర వ్యూహం అవసరం
అభివృద్ధి అనంతరవాదం
ఆర్థికాభివృద్ధిని అతిగా నొక్కి చెప్పడానికి వ్యతిరేకంగా అభివృద్ధి అనంతర వాదుల వాదన సాంప్రదాయిక వృద్ధి-కేంద్రీకృత నమూనాల విస్తృత విమర్శతో సరిపోయింది. సమగ్ర శ్రేయస్సు, సాంస్కృతిక వైవిధ్యం, పర్యావరణ సుస్థిరత, సమ్మిళిత వృద్ధి, భాగస్వామ్య పాలన, మానవాభివృద్ధి మరియు సమతుల్య పట్టణీకరణ వంటివి విక్షిత్ భారత్‌ను పునర్నిర్మించడంలో పరిగణనలోకి తీసుకోవలసిన అంశాలు. ఆర్థిక సూచికలకు అతీతంగా, అభివృద్ధి నమూనా పౌరుల మొత్తం శ్రేయస్సుకు ప్రాధాన్యతనివ్వాలి. ఇందులో ఆరోగ్యం, విద్య, సామాజిక ఐక్యత, సాంస్కృతిక పరిరక్షణ, మానసిక క్షేమం వంటి అంశాలు ఉంటాయి. భారతదేశం సాంస్కృతిక వారసత్వంతో విభిన్నమైన దేశం. వివిధ ప్రాంతాలు సంఘాలు విభిన్న అవసరాలు ప్రాధాన్యతలను కలిగి ఉండవచ్చని గుర్తించి, అభివృద్ధి కార్యక్రమాలు ఈ వైవిధ్యాన్ని స్వీకరించి, సంరక్షించాలి. హరిత విప్లవం అవకాశాలను చేజిక్కించుకోవడం అనేది ఒక సానుకూల దశ, అయితే అభివృద్ధి ప్రణాళిక యొక్క అన్ని అంశాలలో స్థిరత్వం ఏకీకృతం చేయబడాలి. పర్యావరణ పరిరక్షణతో ఆర్థిక వృద్ధిని సాగించడం దీర్ఘకాలిక శ్రేయస్సు కోసం కీలకం. పోటీతత్వం ముఖ్యం , అభివృద్ధి అనేది సమాజంలోని కొన్ని వర్గాలను వదిలిపెట్టకూడదు. సమ్మిళిత వృద్ధి అంటే అభివృద్ధి యొక్క ప్రయోజనాలు జనాభాలోని అన్ని వర్గాలకు చేరేలా చేస్తుంది, అసమానతలు తగ్గించడం, సామాజిక న్యాయాన్ని ప్రోత్సహిస్తుంది.
Also read: నాణ్యత లోపించిన పరిశోధన పత్రాలు
పాలన సంస్కరణలు
పాలన సంస్కరణలు ప్రజల భాగస్వామ్యాన్ని పెంచడానికి యంత్రాంగాలను కలిగి ఉండాలి. సమ్మిళిత నిర్ణయాత్మక ప్రక్రియలు అన్ని సంఘాల గొంతులను వినిపించేలా, యాజమాన్యం, జవాబుదారీతనాన్ని పెంపొందించేలా చేస్తాయి. నిర్మాణాత్మక పరివర్తన, కార్మిక మార్కెట్లపై దృష్టి కేంద్రీకరించడం విద్య నైపుణ్యాభివృద్ధి వంటి మానవ అభివృద్ధి అంశాలను కూడా పరిగణించాలి. సుస్థిరమైన ఆర్థిక వృద్ధి సామాజిక పురోగతికి బాగా చదువుకున్న నైపుణ్యం కలిగిన శ్రామికశక్తి అవసరం. పట్టణీకరణ అనేది నిర్మాణాత్మక పరివర్తనలో ఒక భాగమైనప్పటికీ, పట్టణ ప్రాంతాల్లో వనరులు అవకాశాల కేంద్రీకరణను నిరోధించడానికి గ్రామీణాభివృద్ధితో సమతుల్యతను కలిగి ఉండాలి. అభివృద్ధిలో సాంస్కృతిక సామాజిక మూలధనం విలువను గుర్తించడం పురోగతిని మరింత సమగ్రంగా అర్థం చేసుకోవడానికి దోహదపడుతుంది. ఇందులో సాంస్కృతిక వారసత్వం, సామాజిక సంబంధాలు, సమాజ బంధాల పరిరక్షణ ఉంటుంది. వికసిత్ భారత్‌ను రీఇమేజిన్ చేయడం అనేది అట్టడుగు వర్గాలు, పర్యావరణవేత్తలు, సాంస్కృతిక నిపుణులు, సామాజిక శాస్త్రవేత్తలతో సహా వివిధ వర్గాలకు చెందిన దృక్కోణాలను పరిగణనలోకి తీసుకునే విస్తృత అవగాహన కలిగి ఉండాలి. మరింత సమగ్రమైన, సందర్భోచిత-నిర్దిష్ట విధానాన్ని చేర్చడం ద్వారా, భారతదేశం ఆర్థిక శ్రేయస్సును సాధించడమే కాకుండా స్థిరమైన, సాంస్కృతికంగా సున్నితమైన పద్ధతిలో దాని పౌరుల జీవన నాణ్యతను మెరుగుపరిచే అభివృద్ధి నమూనా వైపు ప్రయత్నించవచ్చు.
Also read: టూరిజం సర్క్యూట్ ఏర్పాటు చేయండి
